CHẨN ĐOÁN UNG THƯ PHỔI VỚI TEST NƯỚC TIỂU 30 PHÚT SAU KHI HÍT VÀO PHỔI NANOSENSORS (ĐỊNH DẠNG ĐIỂM CHĂM SÓC)

Biên soạn: TS.BS Trần Ngọc Tuấn – Đơn vị Sinh học phân tử, Bệnh viện Đa khoa Gia Đình Đà Nẵng.

Mặc dù sàng lọc chụp cắt lớp vi tính liều thấp (low-dose computed tomography) giúp cải thiện khả năng sống sót sau ung thư phổi ở các nhóm có nguy cơ cao, nhưng sự bất bình đẳng vẫn còn trong chẩn đoán ung thư phổi do khả năng tiếp cận hạn chế và chi phí cơ sở hạ tầng hình ảnh y tế cao.

MIT vừa thiết kế một cách chẩn đoán không cần kim và không cần chụp ảnh, được gọi là PATROL (Point-of-care aerosolizable nanosensors with tumor-responsive oligonucleotide barcodes = phun tại điểm chăm sóc khí dung có cảm biến nano với oligonucleotide đáp ứng khối u có mã vạch), để giảm sự bất bình đẳng trong việc phát hiện sớm ung thư phổi.

PATROL xây dựng một bộ DNA có mã vạch dựa trên hoạt động (activity-based nanosensors = ABNs) thành dạng có thể hít vào phổi. Các protease liên quan đến ung thư phổi sẽ phân cắt một cách chọn lọc các ABNs, giải phóng các DNA reporters. DNA reporters cuối cùng được bài tiết ra ngoài qua nước tiểu. Chữ ký tiết niệu của cảm biến nano có mã vạch được định lượng trong vòng 20 phút ở nhiệt độ phòng sử dụng xét nghiệm dòng chảy bên (lateral flow assay) dựa trên giấy có thể ghép kênh (multiplexable paper). PATROL phát hiện khối u giai đoạn đầu trên chuột với độ nhạy và độ đặc hiệu cao.

Cuối cùng, điều chỉnh thư viện ABNs không chỉ giúp PATROL phát hiện sớm ung thư phổi trên người mà còn cũng có thể phát hiện nhanh các rối loạn phổi mãn tính và các ca nhiễm trùng phổi.

NGUỒN:

1. the global challenge of cancer. Nat. Cancer1, 1–2 (2020).
2. d. crosby, S. Bhatia, et al., early detection of cancer. Science375, eaay9040 (2022).
3. national lung Screening trial Research team, Reduced lung-cancer mortality with low-dose computed tomographic screening. N. Engl. J. Med.365, 395–409 (2011).
4. J. K. Field, d. vulkan, et al., lung cancer mortality reduction by ldct screening: UKlS randomised trial results and international meta- analysis. Lancet Reg. Health Eur.10, 100179 (2021).
5. h. J. de Koning, c. M. van der Aalst, et al., Reduced lung-cancer mortality with volume ct screening in a randomized trial. N. Engl. J. Med.382, 503–513 (2020).
6. J. lehtiö, t. Arslan, i. Siavelis, et al., Proteogenomics of non- small cell lung cancer reveals molecular subtypes associated with specific therapeutic targets and immune- evasion mechanisms. Nat. Cancer2, 1224–1242 (2021).
7. M. nie, K. Yao, et al., evolutionary metabolic landscape from preneoplasia to invasive lung adenocarcinoma. Nat. Commun.12, 6479 (2021)

Trân trọng cảm ơn!